FADO: EMOCIJA KOJA SE PEVA – PORTUGAL

Portugal je zemlja bogate istorije. Kroz svoju istoriju bila je moćna kolonijalna sila. Međutim, upravo je Portugal bio prva kolonijalna sila koja je još davne  1761.godine, i to mnogo pre ostalih, ukinula ropstvo.

Pored čuvenog vina , najboljeg fudbalera na svetu i najvećeg izvoznika plute , Portugal ne možete upoznati i osetiti ako ne doživite fado.

Portugal upoznajete dok u sumrak, slučajno, privučeni zvukom štimovanja gitare, ne zabasate u neugledni lokal negde u lisabonskom kvartu Alfama. I saznate da su mu vlasnici iseljenici iz nekadašnje portugalske kolonije Zelenortskih ostrva, i gledate kako jedan od njih gubi strpljenje dok komšiji, „domaćem“ Portugalcu, koji je u svojih pedeset i kusur odlučio da prosvira gitaru, objašnjava akorde „Kuće izlazećeg sunca“. I sa olakšanjem gledate kako ga, kada mu prekipi, kao pokunjenog prvačića pošalje kući, a on zasvira, onako, za svoju dušu.

I ne možete shvatiti fado dok ne vidite gazdaricu kafane kako izlazi iz kuhinje sa dopola očišćenom ribom u jednoj i nožem u drugoj ruci i počinje da peva nezemaljskim glasom. I šta god da zapeva – to je fado, jer fado i nije muzički žanr već emocija. Emocija koju Portugalci nazivaju „sodad“ i tvrde da je tu reč nemoguće prevesti na druge jezike. Upravo zbog socijalnog miljea i marginalizacije samih izvođača hrapavog i grubog glasa, za koje se verovalo da su sumnjivog porekla, fado je bio negiran od strane lisabonske elite i smatrao se muzikom siromašnih.

Za međunarodnu popularnost fada posle Drugog svetskog rata zaslužna je čuvena Amalija Rodrigez, poznata i kao „kraljica fada”. Poredili su je sa divama poput Ele Ficdžerald i Edit Pjaf. Ona je u fado unela portugalsku poeziju: od srednjovekovnih balada, preko stihova najčuvenijeg portugalskog pesnika Luisa de Kamoisa, do velikih modernih poeta.

Njena klasična crna haljina prekrivena šalom, prirodnost, sugestivnost u nastupu i, pre svega, jedinstven, moćan glas ‒ učinili su je simbolom fada.

Zatvorite oči, pustite fado i bez obzira da li znate jezik ili ne, verujte da ćete sve razumeti. Jer fado je emocija koja se peva….